این روزها اخبار زیادی در مورد اپلیکیشن تیکتاک منتشر می‌شه و موضوع تمام اونها آینده نامشخص فعالیت اون به خاطر تهدیدهای دونالد ترامپ هست. اما تیکتاک چرا اینقدر مهمه؟
خیلی‌ها می‌گن که تیکتاک می‌تونه به ابزار جاسوسی دولت چین تبدیل بشه و چند بار هم این مسئله رسانه‌ای شده، اما اهمیت این اپلیکیشن به نظرم چیزی فراتر از این‌هاست. برای بررسی قدرت و اهمیت اپلیکیشن تیکتاک و جایگاه اون در دنیای شبکه‌های اجتماعی باید کمی به عقب برگردیم و زمین بازی اینترنت آمریکا و چین رو بررسی کنیم.
دیوارهای نفوذناپذیر
مدت‌هاست که شرکت‌های بزرگ آمریکایی و چینی برای نفوذ در بازار کشور مقابل، تلاش زیادی کردن و در اغلب این موارد هم تلاش‌ها با شکست روبرو شده.
شرکت‌های آمریکایی مثل گوگل و فیسبوک با دیوار اینترنتی چین و فیلترینگ هوشمند اون روبه‌رو بودن و در بسیاری از موارد اجازه فعالیت نداشتن. شرکت‌های چینی هم به سد تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی در آمریکا برخورد کردن و به همین دلیل نتونستن فعالیت آنچنانی داشته باشن در آمریکا.
در همین شرایط، اپلیکیشنی معرفی می‌شه که نه تنها می‌تونه در امریکا موفق عمل کنه، بلکه تا جایی پیش می‌ره که بازیگران اصلی صنعت رو هم به چالش می‌کشه و برهم زننده می‌شه.
اما تیکتاک واقعا چطور تونسته این مسیر رو طی کنه و چرا انقدر مهم هست؟
شاید مرور تاریخچه تیکتاک بتونه کمکمون کنه.
انسان‌ها خیلی اهل آموزش نیستند
سال ۲۰۱۴ یک مهندس چینی به نام الکس ژو که در شرکت SAP کار می‌کرد، ایده‌ای به ذهنش رسید و با دوستش، لوئیس یانگ محصولی رو توسعه دادن. این دو نفر فکر می‌کردن که با ترکیب کورسرا و توییتر و ایجاد پلتفرمی برای اشتراک ویدئوهای آموزشی کوتاه، می‌تونن انقلابی در آموزش آنلاین ایجاد کنن.
هرچند این ایده شکست خورد و الکس و لوئیس درس‌های مهمی از این شکست گرفتن.
مهم‌ترین درسی که گرفتن این بود که آموزش بر خلاف طبیعت انسان هست و بهتره که به جای تلاش برای تغییر سرشت انسان، اون رو دنبال کنن.
الکس و لوئیس متوجه شده بودن که افراد بیشتر برای ارتباط برقرار کردن و سرگرم شدن از تلفن‌هاشون استفاده می‌کنن. بیشتر وقت‌ها افراد یا در حال پیام دادن به دوستانشون هستن یا مشغول گوش دادن به موسیقی و بازی کردن و تماشای ویدئو و … .
الکس و لوئیس تصمیم گرفتن که ایده ویدئوهای کوتاه رو به حوزه سرگرمی بیارن و این ترکیب باعث تولد اپلیکیشن Musical.ly شد. اپلیکیشن Musical.ly به کاربرها کمک می‌کرد به سرعت و با ابزارهای مناسب، روی موسیقی دلخواه یا ویدئوهای طنز لب‌خوانی کنن و اون رو با دیگران به اشتراک بذارن.
به لطف نبوغی که الکس و لوئیس توی محصولشون به کار بردن این اپلیکیشن رشد خیلی خوبی رو تجربه کرد. اونها با گذاشتن لوگوی Musical.ly روی ویدئوها و امکان به اشتراک‌گذاری اونها در شبکه‌های اجتماعی دیگه مثل اینستاگرام و فیسبوک و وی‌چت ترافیک زیادی به دست آوردن. همینطور امکان ارتباط کاربرها با تیم فنی و بازخورد دادن رو خیلی خیلی ساده کردن و کلی ایده جدید برای توسعه اپلیکیشن دریافت کردن، منتها یک مشکل اساسی وجود داشت.
بر خلاف تلاش اونها برای نفوذ در بازار چین، کاربران اونها بیشتر دخترهای نوجوان امریکایی بودن!
یک موفقیت اتفاقی
الکس و لوئیس تصمیم گرفتن تمرکزشون رو روی بازار آمریکا بذارن و تا سال ۲۰۱۷ تونستن ۲۰۰ میلیون کاربر فعال به دست بیارن، منتها مثل هر داستانی بالاخره محدودیت‌ها نمایان شد.
اپلیکیشن Musical.ly توی امریکا و کشورهای غربی بین نوجوان‌ها محبوب شده بود اما رشدش به شدت کند شده بود و به دنبال راهی برای افزایش کاربرهاش بود در همین زمان اتفاق جالبی در چین افتاده بود.
همونطور که گفتیم Musical.ly در چین موفق نبود اما در همین مدتی که از چین خارج شده بود یک اپلیکیشن مشابه به اسم Douyin که کپی میوزیکالی بود تونسته بود بازار چین رو تصاحب کنه. اپلیکیشن دویین محصول شرکت بایت‌دنس بود. ارزشمندترین استارتاپ دنیا که با استراتژی عجیبش تونسته بود غول‌های اینترنتی چین رو به چالش بکشه و مجهز به یک سلاح قدرتمند بود که بهش می‌رسیم.
بایت‌دنس به الکس و لوئیس پیشنهاد خرید میوزیکالی به قیمت ۱ میلیارد دلار و ادغام میوزیکالی و دویین رو داد و در نهایت بعد از این خرید اسم Musical.ly هم تغییر پیدا کرد.
تکنولوژی چینی در بازار امریکا
اگر روی موبایلتون زیاد بازی می‌کنید یا به یوتیوب سر می‌زنید احتمالا چند سال پیش تبلیغ زیاد یک اپلیکیشن توجهتون رو به خودش جلب کرده. اپلیکیشنی به نام تیکتاک که محصول ادغام میوزیکالی و دویین هست.
بایت‌دنس بعد از خرید و تغییر نام میوزیکالی شروع کرد به آتیش زدن پولش و تبلیغات گسترده‌ای رو شروع کرد. خیلی‌ها تبلیغات زیاد تیکتاک رو یک استراتژی ضعیف و گذرا می‌دونستن در حالی که تیکتاک مجهز به سلاحی بود که کم‌تر کسی ازش مطلع بود. برای بررسی برگ برنده تیک تاک بهتره نگاهی به ساختار این اپلیکیشن بندازیم.
نمی‌دونم تا به حال از تیکتاک استفاده کردید یا نه اما به محض اولین ورودتون به این اپلیکیشن متوجه یک مورد عجیب می‌شین. نیازی نیست برای استفاده از تیکتاک حتما ابتدا عضو بشید، دوستانتون و صفحات مورد علاقه‌تون رو دنبال کنید یا هر چیز معمولی که توی شبکه‌های اجتماعی دیگه نیازه.
در همون ابتدا شما با قطاری از ویدئوهای کوتاه روبرو می‌شین که پشت سر هم میان و میرن و میتونین ردشون کنید و اونهایی که دوست دارید رو تماشا کنید و تمام این‌ها به یک دلیل هست. تیکتاک بدون اینکه شما کاری انجام بدین، با سرگرم کردن شما در بدو ورود به سرعت می‌تونه سلیقه مصرف محتوای شما رو به لطف هوش مصنوعی قدرتمندش تشخیص بده.
هوش مصنوعی قدرتمند
برای اینکه به قدرت این هوش مصنوعی پی ببرید باید بدونید که تقریبا صفحه فید هر کسی با دیگران متفاوته و این به معنی یک شخصی‌سازی شگفت انگیزه. یکی دیگه از مولفه‌هایی که قدرت هوش مصنوعی یک پلتفرم رو مشخص میکنه موتور پیشنهاد محتوای اون هست که اگر قوی عمل کنه افراد وقت بیشتری روی پلتفرم می‌گذرونن.
طبق گزارش خود تیکتاک در سال ۲۰۱۹ کاربرانش به طور متوسط حدود ۴۶ دقیقه در طول روز در این پلتفرم وقت گذروندن که یک عدد نجومی به حساب میاد تقریبا و از فیسبوک هم بیشتره.
در واقع تیکتاک با محتواهای سرگرم‌کننده کوتاه ۱۵ ثانیه‌ای در عرض چند دقیقه می‌تونه کاربر رو به خوبی بشناسه. کافیه یک سر به این اپلیکیشن بزنید تا متوجه حرفم بشید.
شبکه‌ای برای طبقه‌بندی سلیقه‌های مختلف
یادتونه گفتم خیلی‌ها تبلیغات زیاد تیکتاک رو بی‌اثر می‌دونستن؟ این در حالی بود که به لطف هوش مصنوعی تیکتاک کافی بود افراد وارد اپلیکیشن بشن تا معتاد و تبدیل به کاربر فعال بشن.
تیکتاک بر خلاف فیسبوک که گراف ارتباطی دوستان و آشنایان و همکاران شما رو بازسازی میکنه به دنبال گراف ارتباطی شما نیست! در واقع تیکتاک سلیقه شما رو شبیه‌سازی میکنه و شما و افراد شبیه به خودتون در یک گروه خاص قرار می‌ده و تعداد بی‌شماری از این گروه‌ها در تیکتاک وجود داره.
ممکنه شما یک چالش خاص، یک خبر یا یک سوژه و میم خاص رو ببینید در حالی که دوست شما هیچ وقت اون رو نبینه چون سلیقه متفاوتی نسبت به شما داره. این موضوع باعث می‌شه افرادی که علاقه‌های متفاوتی دارن کم‌تر با هم برخورد داشته باشن و مثل توییتر هر روز شاهد جنگ‌های بی حاصل کاربرها نباشن.
موتور پیشنهاد محتوای بی‌نظیر
ممکنه به نظر شما بهترین موتور پیشنهاد محتوا متعلق به یوتیوب باشه اما مطمئنم بعد از سر زدن به تیکتاک نظرتون عوض می‌شه. دقت بالای تیکتاک و هوش مصنوعی قوی اون در دسته‌بندی و شناخت علایق کاربرها باعث می‌شه که تبلیغات روی این پلتفرم به شدت هدفمند باشه و این به نفع کسب و کارها هم هست.
علاوه بر این ابزارهایی که تیکتاک برای ساخت ویدئو به کاربرهاش ارائه می‌ده تقریبا در هیچ پلتفرم دیگه‌ای رقیب نداره و البته این فقط بخش کوچکی از ماجراست. تیکتاک به تولید‌کنندگان محتوا کمک میکنه ویدئوهای مخاطب‌پسندتری بسازن و کمک میکنه کاربرهایی که واقعا اون محتوا رو دوست دارن بتونن ببیننش.
مهم نیست ۱۰ تا فالوئر دارید یا ۱ میلیون، اگر ویدئوی شما سرگرم کننده باشه ممکنه الگوریتم تیکتاک اون رو به میلیون‌ها کاربر مشتاق نشون بده و این یعنی فرصت رشد بیشتر برای افراد.
حالا کافیه تمام این‌ها رو با اینستاگرام مقایسه بکنیم که نزدیک‌ترین رقیب به تیکتاک است.
اینستاگرام و دردسر جدید
از استوری‌ها و پست‌های اینستاگرام و ترکیب عکس و متن و فیلم که بگذریم بخش اکسپلور نزدیک‌ترین چیز به تیکتاک هست که بر اساس سلیقه شما و شبکه اطرافتون ارائه می‌شه. علاوه بر اون بخشی برای ارسال و دریافت پیام هست (دایرکت) و بخشی هم برای ویدئوهای بلند.
در واقع اینستاگرام نمی‌تونه تصمیم بگیره که چی هست و تمرکز کافی برای مقابله با تیکتاک رو نداره و از همه مهم‌تر بخش عمده کاربران تیکتاک نوجوان‌ها هستن. یعنی دقیقا جایی که نقطه ضعف فیسبوک به حساب میاد و توی داستان اسنپ‌چت بهش پرداختیم.
تیکتاک با تمرکزش روی ویدئوهای کوتاه و موتور هوشمندش، تجربه لذت‌بخش‌تری رو به کاربر ارائه می‌ده. با ابزارهای مناسب ساخت ویدئوهای جذاب و الگوریتم توزیع محتوای هوشمندش هم فرصت خوبی به سازنده‌ها برای رشد و تولید محتوا می‌ده. علاوه بر این به کسب و کارها کمک میکنه که بازار هدفشون رو با دقت خیلی بالایی مورد هدف قرار بدن و در مجموع خلق ارزشی که میکنه فوق‌العاد‌ه‌ست.
به همین خاطر هم هست که نزدیک‌ترین رقیب تیکتاک در امریکا (فیسبوک) به شدت ازش می‌ترسه و هنوز هم نتونسته پاسخ درخوری به این پدیده بده.
البته استراتژی فیسبوک رو از نبردش با اسنپ‌چت باید به یاد بیاریم: فیسبوک اول یک اپلیکیشن کپی از رقیبش تولید میکنه و اگر موفق نشد قابلیت اصلی رقیبش رو توی پلتفرم‌هاش ارائه میکنه.
فیسبوک در ابتدا سعی کرد با عرضه یک اپلیکیشن شبیه به تیکتاک به اسم Lasso در کشورهای امریکای لاتین با تیکتاک رقابت کنه اما اون اپلیکیشن شکست خورد و به تازگی بخشی به اسم Reels رو به اینستاگرام اضافه کرده که برای ویدئوهای شبیه به تیک تاک هست.
اما به نظر میرسه که مشکل تیکتاک این‌ها نیست.
آینده‌ای مبهم
مخالفت دونالد ترامپ با تیکتاک خیلی بر سر خود تیکتاک نیست. جاسوسی اطلاعات بیشتر بهانه هست و شاید بشه گفت دولت چین بتونه پروپاگاندای خوبی بکنه با تیکتاک در نهایت. اما چیزی که مهمه اینه که چین تونسته برای اولین بار در ابعاد نگران‌کننده‌ای وارد بازار امریکا بشه در حالی که کسب و کارهای امریکایی نمیتونن به راحتی وارد بازار چین بشن و این یک نبرد نابرابر هست.
امروز سرنوشت تیکتاک در امریکا مبهمه و البته در هند هم به مشکلاتی بر خورده اما در ۲۰۲۰ تا به امروز تیکتاک پردانلود‌ترین اپلیکیشن اپ استور بوده و در کشورهایی مثل برزیل بازار رو به رشدی داره.
در نهایت هر اتفاقی که برای تیکتاک بیفته می‌شه گفت که این اپلیکیشن، دنیای شبکه‌های اجتماعی رو برای همیشه دگرگون و مفاهیم جدیدی رو معرفی کرد.
